Στις 25 Απριλίου 2015, ξεκίνησε ο εφιάλτης της Tiziana Cantone. Έγινε θύμα revenge porn, και έμεινε χωρίς υποστήριξη από τους θεσμούς και τη δικαιοσύνη. Η περίπτωσή της, όχι μεμονωμένη αλλά έντονα συζητημένη, πυροδότησε μια δημόσια συζήτηση.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η Ιταλία θέσπισε νόμο κατά του revenge porn (εκδικητικής πορνογραφίας) στο άρθρο 612 του Ποινικού Κώδικα. Ο νόμος αυτός, τιμωρεί όσους στέλνουν σεξουαλικά βίντεο ή φωτογραφίες που προορίζονταν να παραμείνουν ιδιωτικά, χωρίς τη συγκατάθεση του εικονιζόμενου προσώπου, καθώς και όσους λαμβάνουν ή επιτρέπουν τη διάδοση τέτοιου περιεχομένου. Αυτό δεν αρκεί.
Ανάλογες περιπτώσεις έχουν εμφανιστεί και στην Ελλάδα κατά καιρούς, με αποτέλεσμα το 2022 να θεσπιστεί νόμος, σύμφωνα με τον οποίο η εκδικητική πορνογραφία κωδικοποιείται από πλημμέλημα έως και κακούργημα στο άρθρο 346 του Ποινικού Κώδικα, με ειδική πρόβλεψη για τους ανηλίκους και την διακίνηση σε ευρύ αριθμό προσώπων, κυρίως όταν πρόκειται για βιντεοσκοπημένο υλικό μεταξύ συντρόφων ή συζύγων. Η πράξη αυτή γίνεται κακουργηματική (κάθειρξη 5-10 χρόνια και χρηματική ποινή) αν ο δράστης είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελός ή να βλάψει τρίτον. Αν γίνεται από αμέλεια επιβάλλεται ποινή φυλάκισης μέχρι 3 μήνες και χρηματική ποινή. Βεβαίως πάντα υπάρχει η δραστική αντιμετώπιση της κατάστασης και μέσω των αστικών δικαστηρίων (με ασφαλιστικά μέτρα και αγωγές).
Η διαδικτυακή κακοποίηση και το ζήτημα της συναίνεσης
Ωστόσο, ο νόμος από μόνος του δεν έχει εμποδίσει ορισμένα άτομα να δημιουργούν ομάδες σε πλατφόρμες όπως το Telegram, ανταλλάσσοντας (χωρίς τη γνώση των εμπλεκομένων) φωτογραφίες που έχουν ληφθεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή έχουν ληφθεί ιδιωτικά από φίλους, συγγενείς ή γνωστούς, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων. Αυτό περιλαμβάνει γλαφυρές περιγραφές του τι θα τους έκαναν: όσο πιο βίαιες, τόσο το καλύτερο. Επιπλέον, δεν εμποδίζει τα καθημερινά περιστατικά βιντεοσκόπησης και ανάρτησης κοριτσιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για διάφορους σκοπούς.
Πρόσφατα παραδείγματα περιλαμβάνουν ένα βίντεο που τραβήχτηκε στο Μάντσεστερ και απεικονίζει μια ομάδα κοριτσιών με βραδινά ρούχα, το οποίο έχει γίνει viral και χρησιμοποιείται ως παράδειγμα της υποτιθέμενης χαλαρής ηθικής των σύγχρονων γυναικών από ακροδεξιούς και θέτει το εικονιζόμενο κορίτσι σε κίνδυνο doxxing(διακίνηση προσωπικών πληροφοριών).
Η άνοδος του υλικού που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη
Σε αυτή την ήδη ανησυχητική τάση, κάποιοι χρησιμοποιούν τώρα την τεχνητή νοημοσύνη κατά των γυναικών, για να κάνουν τη διαδικασία ακόμα πιο εύκολη (και ανεξέλεγκτη). Υπάρχουν δεκάδες τέτοια εργαλεία, τόσο δωρεάν όσο και επί πληρωμή. Μπορούν να δημιουργήσουν πορνογραφικά ή γυμνά βίντεο ή εικόνες από πραγματικές φωτογραφίες, τροποποιώντας τες με τη χρήση στοιχείων και αξιοποιώντας ακόμη και την τεχνολογία deepfake.
Αυτό αποτελεί σοβαρή παραβίαση της συναίνεσης και διαδικτυακή κατάχρηση. Τέτοιο περιεχόμενο, εάν δημιουργηθεί με εργαλεία υψηλής ποιότητας, γίνεται ουσιαστικά δυσδιάκριτο από πραγματικά βίντεο, βάζοντας τα θύματα σε μπελάδες, κάνοντάς τα να αισθάνονται παραβιασμένα, χάνοντας τη δουλειά τους ή βλάπτοντας τη φήμη τους. Αυτό συμβαίνει επειδή η παραδοσιακή πορνογραφία δεν είναι πλέον αρκετή(!). Τώρα, οι άνδρες θέλουν να βλέπουν τις συναδέλφους, τις φίλες και τις γειτόνισσές τους γυμνές και να επιδίδονται σε “δραστηριότητες”, μια εξατομικευμένη εμπειρία για την απόλαυση της θέασης.
Οι περιπτώσεις όλο και αυξάνονται
Σύμφωνα με το Time, τα εργαλεία αυτά δεν ήταν ποτέ πιο δημοφιλή και οι πρώτες μαρτυρίες εμφανίζονται. Θύματα όπως η Francesca Mani, η Cecilia Luque, η Helen Mort και 11 ανήλικα θύματα στο Almendralejo της Ισπανίας έχουν αντιμετωπίσει περιστατικά deepfake. Οι περιπτώσεις αυξάνονται, οι νόμοι δεν προλαβαίνουν αρκετά γρήγορα και δεν περιλαμβάνουν όλες τις τεχνητά κατασκευασμένες εικόνες, προκαλώντας ένα νομοθετικό κενό στο οποίο κινούνται οι άνδρες αυτοί.
Τι μπορείς να κάνεις – Ενώσεις και σύνδεσμοι
Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, δημιουργούνται ιστότοποι και συλλογές πόρων για να βοηθήσουν τα θύματα στις ΗΠΑ και την Ιταλία. Οι κυβερνήσεις, οι κοινωνικές πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης καλούνται να βοηθήσουν στην εξάλειψη των συνδέσμων και των διαφημίσεων που σχετίζονται με αυτά τα επιβλαβή εργαλεία και στον περιορισμό της κυκλοφορίας της μη συναινετικής πορνογραφίας.
Στην Ιταλία, η ένωση «Permesso Negato» βοηθά τα θύματα κατά τη διαδικασία καταγγελίας και ανάκαμψης από την κακοποίηση. Ωστόσο, πρόκειται για ένα πολιτισμικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ένα βαθύτερο επίπεδο κοινωνικής και συναισθηματικής εκπαίδευσης και όχι απλώς να περιοριστεί η δημόσια χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Πρέπει να κατανοήσουμε τα όρια και τις ανισορροπίες ισχύος προκειμένου να εκπαιδεύσουμε τους άνδρες.