Τον δρόμο για την παγκόσμια κοινότητα ανοίγει η Ευρώπη, η οποία αποκτά, πρώτη διεθνώς, θεσμικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence-AI). Το Συμβούλιο της Ευρώπης έδωσε χθες το τελικό πράσινο φως στη – λεγόμενη – Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τους πρώτους παγκόσμιους κανόνες για το ΑΙ.
Η εμβληματική νομοθεσία, με στόχο την εναρμόνιση των κανόνων για την τεχνητή νοημοσύνη, ακολουθεί μια προσέγγιση “βασισμένη στον κίνδυνο”, που σημαίνει ότι όσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στην κοινωνία, τόσο αυστηρότεροι είναι οι κανόνες. Αποτελεί δε το πρώτο αντίστοιχο νομοθέτημα στον κόσμο, θέτοντας τις βάσεις για ένα παγκόσμιο πρότυπο ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης.
Το Συμβούλιο δίνει το τελικό πράσινο φως στην Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τους πρώτους παγκόσμιους κανόνες για το ΑΙ
Επιπλέον, το νέο θεσμικό πλαίσιο εισάγει πρόστιμα για παραβάσεις του νόμου περί ΑΙ, τα οποία ορίζονται ως ποσοστό του παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών της παραβατικής εταιρείας κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος ή ως προκαθορισμένο ποσό (σ.σ. όποιο είναι μεγαλύτερο). Στο μεταξύ, οι μικρομεσαίες και οι νεοσύστατες επιχειρήσεις υπόκεινται σε αναλογικά διοικητικά πρόστιμα.
Αφού υπογραφεί από τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η νομοθετική πράξη θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. τις επόμενες ημέρες και θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευση αυτή. Ο νέος κανονισμός θα ισχύει δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του, με ορισμένες εξαιρέσεις για συγκεκριμένες διατάξεις.
Ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη εφαρμόζεται μόνο σε τομείς εντός της νομοθεσίας της Ε.Ε. και προβλέπει εξαιρέσεις, όπως για συστήματα, που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για στρατιωτικούς και αμυντικούς, καθώς και για ερευνητικούς, σκοπούς.
Υψηλού κινδύνου συστήματα
Ο νέος νόμος κατηγοριοποιεί διαφορετικούς τύπους τεχνητής νοημοσύνης, ανάλογα με τον κίνδυνο. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που παρουσιάζουν περιορισμένο μόνο κίνδυνο θα υπόκεινται σε πολύ ελαφριές υποχρεώσεις διαφάνειας.
Στον αντίποδα, τα συστήματα ΑΙ υψηλού κινδύνου θα επιτρέπονται, αλλά υπόκεινται σε ένα σύνολο απαιτήσεων και υποχρεώσεων για πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Συστήματα τεχνητής νοημοσύνης όπως, για παράδειγμα, η γνωστική συμπεριφορική χειραγώγηση και η κοινωνική βαθμολογία θα απαγορευθούν από την Ε.Ε., καθώς ο κίνδυνος, που ελλοχεύουν, θεωρείται τεράστιος.
Ο νόμος απαγορεύει, επίσης, τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για “προγνωστική αστυνόμευση” με βάση το προφίλ των πολιτών, ενώ απαγορεύει και τα συστήματα, που χρησιμοποιούν βιομετρικά δεδομένα για την κατηγοριοποίηση των ατόμων σύμφωνα με συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως η φυλή, η θρησκεία ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Ο νόμος AI αντιμετωπίζει, επίσης, τη χρήση μοντέλων AI γενικής χρήσης (GPAI). Τα μοντέλα, που δεν παρουσιάζουν συστημικούς κινδύνους, θα υπόκεινται σε ορισμένες περιορισμένες απαιτήσεις, για παράδειγμα όσον αφορά τη διαφάνεια, αλλά εκείνα με συστημικούς κινδύνους, θα πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρότερους κανόνες.
Γραφείο Τεχνητής Νοημοσύνης
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η σωστή επιβολή, συγκροτούνται διάφορα διοικητικά όργανα, όπως το Γραφείο Τεχνητής Νοημοσύνης εντός της Επιτροπής για την επιβολή των κοινών κανόνων σε ολόκληρη την Ε.Ε., αλλά και η Επιστημονική Ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων επιβολής, όπως και ένα Συμβούλιο AI με εκπροσώπους των κρατών-μελών για να συμβουλεύει και να βοηθά την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη σχετικά με τη συνεπή και αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου για την AI.
“Η έγκριση του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την Ε.Ε. Αυτός ο νόμος, ο πρώτος του είδους του στον κόσμο, αντιμετωπίζει μια παγκόσμια τεχνολογική πρόκληση, που δημιουργεί, επίσης, ευκαιρίες για τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Με τον νόμο AI, η Ευρώπη τονίζει τη σημασία της εμπιστοσύνης, της διαφάνειας και της λογοδοσίας, όταν ασχολείται με τις νέες τεχνολογίες, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει ότι αυτή η ταχέως μεταβαλλόμενη τεχνολογία μπορεί να ανθίσει και να τονώσει την ευρωπαϊκή καινοτομία”, σχολίασε ο Mathieu Michel, Υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου.
Στήριξη της καινοτομίας
Ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη προβλέπει ένα φιλικό προς την καινοτομία νομικό πλαίσιο και στοχεύει στην προώθηση της ρυθμιστικής μάθησης βάσει στοιχείων.
Ο νέος νόμος προβλέπει ότι τα ρυθμιστικά sandboxes AI, που επιτρέπουν ένα ελεγχόμενο περιβάλλον για την ανάπτυξη, τη δοκιμή και την επικύρωση καινοτόμων συστημάτων AI, θα πρέπει, επίσης, να επιτρέπουν τη δοκιμή καινοτόμων συστημάτων AI σε πραγματικές συνθήκες.