Στις σημερινές κρίσιμες στιγμές που ζει όχι μόνο η χώρας αλλά σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτη, είναι καλό να γυρίζουμε για λίγο πίσω στις σελίδες της ιστορίας, και να μελετήσουμε με πιο τρόπο αντιμετωπίστηκαν άλλες τέτοιες ή και κρισιμότερες καταστάσεις. Να μάθουμε στο κατά πόσο συνέβαλαν στην εξέλιξη της κοινωνικής, φιλοσοφικής, και οικονομικής σκέψης οι πρόγονοί μας.
Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια πρώτη προσέγγιση για να μάθουμε κατά πόσο επηρέασαν την οικονομική σκέψη στο διάβα των αιώνων.
Οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν όλες τις τέχνες και τις επιστήμες. Σμίλευσαν το μάρμαρο και δημιούργησαν μνημεία τέχνης πρωτοφανούς κάλους και αρμονίας, που ενέπνευσαν αμέτρητες γενιές καλλιτεχνών. Επινόησαν την πολιτική, θεμελίωσαν και ανέπτυξαν τη φιλοσοφική σκέψη. Καλλιέργησαν τη λογοτεχνία και την ποίηση. Έθεσαν τις βάσεις της Γεωμετρίας, της βιολογίας, της ιατρικής, της κοσμολογίας, της φυσικής. Ανέπτυξε τη γεωγραφία, θεμελίωσαν την ιστορία. Δημιούργησαν το δράμα και την κωμωδία. Τα παραπάνω είναι μερτικά ενδεικτικά αναφερόμενα, από τα επιτεύγματα αυτής της περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας, που καταπλήσσουν τον σημερινό άνθρωπο.
Το έργο των αρχαίων Ελλήνων είναι πραγματικά τόσο ευρύ και πολυσχιδές που προκαλεί δέος και θαυμασμό σε όποιον θελήσει να προσεγγίσει. Οι αρχαίοι Έλληνες προσδιόρισαν τα προβλήματα , συζήτησαν θέσεις – αντιθέσεις προσέφεραν με λίγα λόγια στο Δυτικό πολιτισμό τα θεμέλια του. Από την Αναγέννηση ιδιαίτερα και μετά, που ξαναζωντανεύουν τα Γράμματα και οι τέχνες, η αρχαιότητα θα γίνει το ιδανικό πρότυπο, το σταθερό σημείο αναφοράς, το μέτρο σύγκρισης και ο αλάνθαστος οδηγός για τους προσανατολισμούς της νέα εποχής. Σ’ αυτό το μικρό λαό εναπόκειτο να δημιουργήσει την αρχή της προόδου, έτσι που εκτός από τις τυφλές δυνάμεις της φύσης δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που να μην έχει ελληνική καταγωγή. Αυτά τα λόγια είναι του Άγγλου Μεϊνέ από ομιλία του που έκανε το 1875.
Η αρχαία Ελληνική σκέψη είναι ασφαλώς ευρύτερα γνωστή, δεν πρέπει ωστόσο να παραγνωρίζουμε τις παλαιότερες προσπάθειες για τη διάδοσή της. Στην περίοδο της αναγέννησης ο Αδόλφος Μανούντος (1459 – 1515) στη Βενετία όπου ήταν το κέντρο, από όπου τα πρώτα βιβλία ήταν εύκολο να διαδοθούν σ’ όλη την Ευρώπη, και με τη συνεργασία Ελλήνων και Ιταλών φιλελλήνων, όπως ο Μάρκος Μασούρο και ο Έρασμος, πραγματοποίησαν από το 1495 έως το 1515και έκαναν σαράντα πρώτες εκδόσεις των σημαντικότερων φιλοσόφων, ποιητών, και ρητόρων της ελληνικής αρχαιότητας . Οι σπουδαιότερες από αυτές ήταν: του Αριστοτέλη, του Αριστοφάνη, του Θουκυδίδη, του Δημοσθένη, του Ομήρου του Πλάτωνα. Από τη Βενετία, που για πολλά χρόνια υπήρξε κέντρο κλασικών σπουδών διαδόθηκε στην Ευρώπη η Ελληνική σκέψη, που ως τότε ήταν προσιτή μόνο σε όσους είχαν πρόσβαση στα χειρόγραφα. Οι εκδόσεις του Μανούντος, άρτιες επιστημονικά, με τη συνεργασία σημαντικών διανοουμένων αυτής της εποχής.
Τρείς αιώνες αργότερα, ο διδάσκαλος του Γένους Αδαμάντιος Κοραής. Προέβη στη δημιουργία της «Ελληνικής Βιβλιοθήκης» από τα οποία κυκλοφόρησαν άλλοι εννέα τόμοι με προλεγόμενα και διεξοδική ανάλυση. Ο Αδαμάντιος Κοραής με τη διάδοση της παιδείας δημιούργησε κύματα φιλελληνισμού. Η μετάφραση των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα σ’ όλες τις χώρες ιδιαίτερα της Δυτικής Ευρώπης. Η έκδοση των έργων των Αρχαίων Ελλήνων συμπληρώνεται με την ίδρυση Πανεπιστημιακών Τμημάτων, Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, κυρίως όμως με τη συγγραφή αξιόλογων συναφών μελετών και σχολιασμό της αρχαίας Ελληνικής σκέψης. Η κλασική παιδεία κυριάρχησε στο Δυτικό κόσμο και αποκαλύφθηκε η ανυπέρβλητη ομορφιά της. Μια ομορφιά ζηλευτή όπως την περιγραφή ο Γερμανός Ποιητής Σίλερ «… Καταραμένε Έλληνα… Καταραμένη γνώση. /Γιατί να σε αγγίξω;/ Για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι, ασήμαντος, μηδαμινός; / Γιατί δεν με αφήνετε στη δύστυχη /ανεμελιά μου;»
Ήταν φυσικό να προσελκύσει και να γοητεύσει ανθρώπους ξεχωριστής πνευματικής ικανότητας. Έτσι κατά τα τέλη του 19ου αιώνα δεν υπάρχει τμήμα της ελληνικής σκέψης – ακόμα και αποσπασματικό – που να μην έχει γίνει αντικείμενο κριτικής μελέτης και όπου χρειαζόταν αποκατάσταση. Παράλληλα δε, τα περισσότερα έργα έχουν μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γνωστές γλώσσες του πλανήτη.
Στη σειρά αυτών των άρθρων θα ασχοληθούμε με τη συμβολή της Αρχαίας Ελληνική Σκέψης στην σύγχρονη οικονομική σκέψη και ιδιαίτερα στη Δυτική, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τους κλασικούς και σύγχρονους οικονομολόγους.
Ο κλασικός θεωρητικός του φιλελευθερισμού Αντάμ Σμιθ στο βασικό έργο του «Ο Πλούτος των Εθνών» ( Ελληνικές εκδόσεις Παπαζήση και Ελληνικά Γράμματα) αναφέρεται και χρησιμοποιεί τον Πυθαγόρα, τον Δημόκριτο, τον Πλάτωνα , τον Αριστοτέλη και το Ζήνωνα. Ο Μάλθους για να στηρίξει τις θεωρίες περί πληθυσμού καταφεύγει στα έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ο Μίλς μετέφρασε και σχολίασε τέσσερις διαλόγους του Πλάτωνα. Ο Καρλ Μαρξ χρησιμοποίησε ευρέως τους αρχαίους Έλληνες για να συγγράψει του «Κεφαλαίου» χρησιμοποίησε τα έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη , του Δημόκριτου, του Επίκουρου και του Ξενοφώντα
Ο Χρήστος Η. Χαλαζιάς γεννήθηκε στο Μεσολόγγι και από το 1967 ζει στην Αθήνα. Εργάζεται ως αρθογράφος στην έντυπη δημοσιογραφία και ως σχολιαστής στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Έχει εργασθεί σε Αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά καθώς επίσης και σε όλα σχεδόν τα ηλεκτρονικά μέσα. Άρθρα του έχουν αναδημοσιευτεί σε αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και αραβικά έντυπα. Ήταν διευθυντής της Επιθεώρησης “Για την Αριστερά”, της “Επιθεώρησης για την Τέχνη και τον Πολιτισμό”, του ελληνοαραβικού περιοδικού “Πολιτισμός” και του περιοδικού “Συνεργασία των λαών”.Έχει συμμετάσχει στη συγγραφή του “Χρονικού του 20ου αιώνα”, στην εγκυκλοπαίδεια “Υδρία-Cambridge’ s – Ήλιος”, στο λεξικό “Εξάντας – Duden”, στη “Μεγάλη Ιστορία του 20ου αιώνα” κ.ά. Είχε εκδώσει το πρώτο περιοδικό για τον Ελληνισμό με τον τίτλο “Ελληνισμός” και την εφημερίδα “Δόρυ”.