Ένα σύστημα που μοιάζει να βγήκε από ταινία επιστημονικής φαντασίας, «σκέφτεται» πριν τον άνθρωπο, ενεργεί προληπτικά πριν από κάθε ενδεχόμενο και προλαβαίνει το ατύχημα πριν καν διαφανεί ως πιθανότητα. Αυτή είναι η καρδιά του Μετρό Θεσσαλονίκης, ένα τεχνολογικό επίτευγμα που λειτουργεί αδιάκοπα, δέκα φορές το δευτερόλεπτο, για να διασφαλίζει την ασφάλεια των χιλιάδων επιβατών που εξυπηρετεί καθημερινά.
Σήμερα, το Μετρό Θεσσαλονίκης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για 75.000 έως 80.000 πολίτες κατά μέσο όρο, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά με τα εγκαίνια της επέκτασης προς Καλαμαριά στις 28 Φεβρουαρίου 2026 και την προσθήκη 15 επιπλέον συρμών στον στόλο.
«Η ασφάλεια στις μεταφορές αποτελεί το νούμερο ένα κρίσιμο ζήτημα για κάθε πόλη και η Θεσσαλονίκη έχει στα χέρια της ένα σύστημα που δεν περιμένει να γίνει λάθος, αλλά το προβλέπει, το αποτρέπει και το διαχειρίζεται πριν καν υπάρξει», τονίζει μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας λειτουργίας και συντήρησης «Thema» του Μετρό Θεσσαλονίκης, Κάρλο Μπιάνκο.
Πρόληψη αντί για αντίδραση: Η φιλοσοφία της απόλυτης ασφάλειας
Το σύστημα του Μετρό Θεσσαλονίκης βασίζεται σε πολλαπλούς αυτόματους ελέγχους ασφαλείας. «Σε κάθε απόκλιση, το σύστημα δεν περιμένει εντολή – ενεργοποιείται μόνο του για να ελέγξει, να προστατεύσει και να επιβεβαιώσει ότι είναι ασφαλές να συνεχίσει», εξηγεί ο κ. Μπιάνκο. Αυτή η συνεχής διαδικασία επαλήθευσης της ασφάλειας δεν είναι απλώς τεχνολογία, αλλά μια φιλοσοφία λειτουργίας που θέτει την πρόληψη ως απόλυτη προτεραιότητα. «Το σύστημα δεν δείχνει σφάλματα, ενεργοποιεί πρωτόκολλα προστασίας. Αυτή είναι η μεγαλύτερή του αξία», επισημαίνει, διευκρινίζοντας ότι κάθε μικρή απόκλιση λειτουργεί ως αφορμή για έλεγχο και όχι ως απειλή.
Ακόμα και οι αρχικές «παιδικές ασθένειες» του συστήματος, όπως κυλιόμενες σκάλες εκτός λειτουργίας ή αυτόματες θύρες που δεν ανταποκρίθηκαν, αντιμετωπίστηκαν ως αναμενόμενα και διαχειρίσιμα ζητήματα ενός συστήματος που ωριμάζει. «Σε κανένα από αυτά τα περιστατικά όχι μόνο δεν τέθηκε σε κίνδυνο η ασφάλεια των επιβατών», υπογραμμίζει ο κ. Μπιάνκο, «αλλά αυτό που σε άλλες συγκοινωνίες θα μπορούσε να εξελιχθεί σε σφάλμα, εδώ μπλοκάρεται πριν καν προλάβει να γίνει ρίσκο. Γιατί στο Μετρό Θεσσαλονίκης, το βασικό δόγμα είναι σαφές: όχι στην ανοχή, όχι στην πιθανότητα, όχι στο ρίσκο».
Η λειτουργία βασίζεται σε διεθνώς αποδεκτά πρότυπα, πιστοποιημένα από ανεξάρτητο φορέα αξιολόγησης ασφάλειας. «Ό,τι κι αν προκύψει, υπάρχει σχεδιασμός. Δεν αυτοσχεδιάζουμε, δεν υποθέτουμε. Λειτουργούμε με εγγυημένες διαδικασίες», τονίζει ο CEO της «Thema».
Τεχνολογία αιχμής και ανθρώπινος παράγοντας σε αρμονία
Η ασφάλεια του Μετρό Θεσσαλονίκης στηρίζεται σε ένα «αόρατο» δίκτυο τεχνολογίας. Κάθε συρμός στέλνει σήμα επιβεβαιώνοντας τη θέση του μέσω τεσσάρων διαφορετικών πομπών, δέκα φορές το δευτερόλεπτο. «Κάθε στιγμή στο Κέντρο Ελέγχου γνωρίζουμε με απόλυτη ακρίβεια την κατάσταση στη γραμμή», αναφέρει εμφατικά ο κ. Μπιάνκο. Αν ένας συρμός σταματήσει να στέλνει σήμα ή αυτό παρουσιάσει απόκλιση, το σύστημα μπλοκάρει την κίνηση όχι μόνο του συγκεκριμένου οχήματος αλλά και όλων των επόμενων, δημιουργώντας ένα προστατευτικό «κέλυφος» ασφαλείας, μια διαδικασία αλγοριθμικά απαραβίαστη.
Το σύστημα σηματοδότησης είναι πιστοποιημένο στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο ασφαλείας SIL 4, που σημαίνει ότι η πιθανότητα σοβαρού ατυχήματος λόγω βλάβης του είναι μικρότερη από μία φορά στα 100.000 χρόνια. Παγκοσμίως, τέτοια αυτόματα συστήματα λειτουργούν εδώ και 40 χρόνια χωρίς κανένα θανατηφόρο ατύχημα. Επιπλέον, αξιόπιστα, πιστοποιημένα συστήματα πυροπροστασίας κατευθύνουν με ακρίβεια την ασφαλή μετακίνηση ή απομάκρυνση των επιβατών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Παρά την κυριαρχία των αυτοματισμών, ο ανθρώπινος παράγοντας παραμένει καθοριστικός. Χειριστές στο Κέντρο Ελέγχου, αστυνομία, προσωπικό ασφαλείας στους σταθμούς και συνοδοί εντός των συρμών συμπληρώνουν και ενισχύουν την τεχνητή νοημοσύνη, επιβλέποντας, εξυπηρετώντας και παρεμβαίνοντας όταν χρειαστεί.
Επόμενος σταθμός: Καλαμαριά και αυξημένη εμπιστοσύνη
Η ενσωμάτωση της επέκτασης προς την Καλαμαριά με πέντε νέους σταθμούς και η προσθήκη 15 νέων συρμών θα αναβαθμίσουν περαιτέρω τη λειτουργία του Μετρό. Οι χρονοαποστάσεις μεταξύ των συρμών, που σήμερα κυμαίνονται από 2,5 έως 3,5 λεπτά στις ώρες αιχμής, αναμένεται να μειωθούν έως και στα 90 δευτερόλεπτα, προσφέροντας πυκνότερη ροή και μικρότερη αναμονή.
Η εταιρεία λειτουργίας «Thema» στοχεύει στην πλήρη εξοικείωση και εμπιστοσύνη του κοινού. «Ίσως στην αρχή κάποιοι πολίτες να ένιωθαν ανασφάλεια, αλλά σήμερα, αντιλαμβάνονται ότι κάθε “παύση” που σημειώνεται είναι ένδειξη ασφάλειας και όχι αποτυχίας», εξηγεί ο κ. Μπιάνκο. Για τον σκοπό αυτό, μετά το καλοκαίρι, προγραμματίζονται οργανωμένες ξεναγήσεις για το κοινό, ώστε οι πολίτες να γνωρίσουν «εκ των έσω» την πρωτοποριακή λειτουργία του συστήματος.
Τα ποσοστά ικανοποίησης του επιβατικού κοινού είναι ήδη υψηλά, αλλά όπως τονίζει ο κ. Μπιάνκο, «για εμάς αυτό δεν είναι λόγος εφησυχασμού. Συνεχίζουμε με προσήλωση, εμπειρία και ευελιξία να γινόμαστε κάθε μέρα καλύτεροι». Το Μετρό Θεσσαλονίκης δεν είναι απλώς ένα μέσο μεταφοράς, αλλά μια διαρκής απόδειξη ότι η τεχνολογία αιχμής μπορεί να υπηρετεί την ανθρώπινη ζωή με απόλυτη προτεραιότητα στην ασφάλεια.