ΗΙσπανία, η Ιρλανδία και η Νορβηγία δήλωσαν την Τετάρτη ότι θα προχωρήσουν στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους στις 28 Μαΐου, μία κίνηση που έρχεται εν μέσω παγκόσμιας οργής για τον αριθμό των νεκρών αμάχων και την ανθρωπιστική κρίση στη Λωρίδα της Γάζας μετά την επίθεση του Ισραήλ.
Οι ταυτόχρονες αποφάσεις τόσο των δύο χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της Νορβηγίας, ενδέχεται να δημιουργήσουν το κλίμα για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους και από άλλες χώρες της ΕΕ, κίνηση η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω βήματα εντός των Ηνωμένων Εθνών, αυξάνοντας την απομόνωση του Ισραήλ.
Επί του παρόντος, επτά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 κρατών έχουν αναγνωρίσει επίσημα παλαιστινιακό κράτος. Πέντε από αυτές είναι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ που ανακοίνωσαν την αναγνώριση το 1988, όπως και η Κύπρος, κίνηση στην οποία προχώρησε πριν την ένταξη στην ΕΕ. Η Σουηδία ανακοίνωσε ότι αναγνωρίζει παλαιστινιακό κράτος το 2014.
Η Τσεχική Δημοκρατία, μέλος της ΕΕ, ωστόσο επισημαίνει ότι η αναγνώριση του 1988 από την πρώην Τσεχοσλοβακία, μέρος της οποίας αποτελούσε τότε, δεν ισχύει. Το υπουργείο Εξωτερικών της Σλοβακίας αναφέρει ότι οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν την αναγνώρισή τους το 1992-93 όταν η Σλοβακία γινόταν ανεξάρτητη και ότι το παλαιστινιακό κράτος έχει μια πλήρως λειτουργική πρεσβεία στην Μπρατισλάβα από το 2006.
Η Μάλτα και η Σλοβενία μέλη της ΕΕ ενδέχεται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Περίπου 140 από τις περίπου 190 χώρες που εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ έχουν ήδη αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος.
Ποια είναι η σημασία της αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους
Το σχέδιο του ΟΗΕ το 1947 προέβλεπε τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους μαζί με ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά οι Παλαιστίνιοι και ο ευρύτερος αραβικός κόσμος το απέρριψαν επειδή τους έδινε λιγότερο από το ήμισυ των εδαφών, παρόλο που οι Παλαιστίνιοι αποτελούσαν τα δύο τρίτα του πληθυσμού.
Ο Αραβο-Ισραηλινός πόλεμος τον επόμενο χρόνο κατέληξε στο να κερδίσει το Ισραήλ ακόμη περισσότερα εδάφη, η Ιορδανία να θέσει υπό τον έλεγχό της τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ ενώ ο έλεγχος της Γάζας πέρασε στην Αίγυπτο.
Στον πόλεμο του 1967, το Ισραήλ κατέλαβε και τις τρεις περιοχές για να ακολουθήσουν δεκαετίες ειρηνευτικών συνομιλιών που όλες απέτυχαν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και άλλες δυτικές χώρες έχουν υποστηρίξει την ιδέα ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους παράλληλα με το κράτος του Ισραήλ ως λύση, επιμένοντας ωστόσο ότι το παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διευθέτησης κατόπιν διαπραγματεύσεων. Δεν έχουν γίνει ουσιαστικές διαπραγματεύσεις από το 2009.
Αν και οι χώρες της ΕΕ και η Νορβηγία δεν θα αναγνωρίσουν ένα υπαρκτό κράτος, αλλά την πιθανότητα ίδρυσης ενός μελλοντικού, ο συμβολισμός αναμένεται να συμβάλλει στην ενίσχυση της διεθνούς θέσης των Παλαιστινίων ενώ ασκεί περισσότερη πίεση στο Ισραήλ να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου.
Επίσης, η κίνηση προσδίδει επιπλέον έμφαση στο ζήτημα της Μέσης Ανατολής ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 6-9 Ιουνίου.
Η χρονική συγκυρία
Η διπλωματική πίεση στο Ισραήλ έχει αυξηθεί καθώς ο πόλεμος με τη Χαμάς διανύει τον όγδοο μήνα της. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε με σημαντική διαφορά στις 11 Μαΐου για τη χορήγηση νέων «δικαιωμάτων και προνομίων» στην Παλαιστίνη σε ένδειξη της όλο και αυξανόμενης διεθνούς υποστήριξης για πλήρη ένταξη. Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει επί του παρόντος καθεστώς παρατηρητή.
Οι ηγέτες της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Μάλτας και της Σλοβενίας δήλωσαν τον Μάρτιο ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο να αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος ως «θετική συμβολή» για τον τερματισμό του πολέμου.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε την Τετάρτη, «Αυτή η αναγνώριση δεν είναι εναντίον κανενός, δεν είναι εναντίον του ισραηλινού λαού», είπε. «Είναι μια πράξη υπέρ της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ηθικής συνέπειας».
Ο Νορβηγός υπουργός Εξωτερικών Έσπεν Μπαρθ Έιντε δήλωσε στο Associated Press ότι ενώ η χώρα έχει υποστηρίξει την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους εδώ και δεκαετίες, η αναγνώριση είναι «ένα χαρτί που μπορείς να παίξεις μια φορά». «Σκεφτήκαμε ότι η αναγνώριση θα ερχόταν στο τέλος μιας διαδικασίας», είπε. «Τώρα έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η αναγνώριση πρέπει να έρθει ως πίεση, ως ενίσχυση μιας διαδικασίας».
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αναγνώρισης
Ενώ δεκάδες χώρες έχουν αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος, καμία από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις δεν το έχει κάνει με αποτέλεσμα να μην είναι σαφές τι θα προσθέσει η κίνηση των τριών χωρών.
Ακόμα κι έτσι, η αναγνώριση αποτελεί πλεονέκτημα για τους Παλαιστίνιους, οι οποίοι πιστεύουν ότι προσδίδει διεθνή νομιμότητα στον αγώνα τους. Η Νορβηγία δήλωσε ότι θα αναβαθμίσει το γραφείο του αντιπροσώπου της για την Παλαιστίνη σε πρεσβεία, αλλά δεν ήταν σαφές τι θα πράξουν η Ιρλανδία και η Ισπανία.
Ελάχιστα είναι πιθανό να αλλάξουν άμεσα. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν σταματήσει και η σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ισραήλ αντιτίθεται σθεναρά στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους.
Τι απαντά το Ισραήλ
Το Ισραήλ αντέδρασε γρήγορα την Τετάρτη ανακαλώντας τους πρεσβευτές του στην Ιρλανδία, τη Νορβηγία και την Ισπανία.
Η ισραηλινή κυβέρνηση χαρακτηρίζει τις συζητήσεις για την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης ως «ανταμοιβή» για την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν 1.200 άνθρωποι και 250 απήχθησαν. Απορρίπτει κάθε κίνηση για τη νομιμοποίηση των Παλαιστινίων διεθνώς.
Βήματα όπως αυτά των τριών ευρωπαϊκών χωρών την Τετάρτη θα σκληρύνουν την παλαιστινιακή θέση και θα υπονομεύσουν τη διαπραγματευτική διαδικασία, λέει το Ισραήλ, επιμένοντας ότι όλα τα ζητήματα πρέπει να επιλυθούν μέσω διαπραγματεύσεων.
Το Ισραήλ συχνά αντιδρά σε αποφάσεις ξένων χωρών που θεωρεί αντίθετες με τα συμφέροντά του, ανακαλώντας τους πρεσβευτές και τιμωρώντας τους Παλαιστίνιους μέσω μέτρων όπως το πάγωμα των μεταφορών φόρων προς την Παλαιστινιακή Αρχή που δεν έχει ταμειακά διαθέσιμα.
Ποιες χώρες έχουν αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος
Περίπου 140 χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος, ποσοστό μεγαλύτερο από τα δύο τρίτα των μελών των Ηνωμένων Εθνών.
Ορισμένες μεγάλες δυνάμεις έχουν δείξει ότι η στάση τους μπορεί να αλλάζει προς αυτή την κατεύθυνση εν μέσω της κατακραυγής για τις συνέπειες του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, στη διάρκεια του οποίου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 35.000 Παλαιστίνιοι σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας. Το υπουργείο δεν κάνει διάκριση μεταξύ αμάχων και μαχητών στον αριθμό του.
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Ντέιβιντ Κάμερον, είπε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους όσο η Χαμάς παραμένει στη Γάζα, αλλά ότι θα μπορούσε να συμβεί αν υπάρξει διαπραγμάτευση ισραηλινών και Παλαιστίνιων ηγετών.
Η Γαλλία απέρριψε, επίσης, μία παρόμοια κίνηση χωρίς ωστόσο να είναι κατ’ αρχήν αντίθετη στην ιδέα. Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Stéphane Séjourné, σε δήλωσή του μετά από συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών με τον Ισραηλινό ομόλογό του την Τετάρτη, είπε ότι η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους πρέπει να είναι «χρήσιμη» για την προώθηση μιας λύσης δύο κρατών και πρόσθεσε ότι το να γίνει τώρα δεν θα έχει πραγματικό αντίκτυπο στην επιδίωξη αυτού του στόχου.
