Από το 2022 έχει τεθεί σε ισχύ ένα νέο, ευνοϊκότερο πλαίσιο για την παραγραφή μη καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών στον eΕΦΚΑ, με σημαντικές επιπτώσεις για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους και οφειλέτες. Η αλλαγή αυτή, που βασίζεται τόσο σε νομοθετική όσο και σε νομολογιακή εξέλιξη, προβλέπει σημαντική μείωση του χρόνου παραγραφής, επιτρέποντας τη διαγραφή οφειλών που παλαιότερα «κυνηγούσαν» τους πολίτες για δεκαετίες.
Το Νέο Νομικό Πλαίσιο
Η βασική ρύθμιση θεσπίστηκε με τον Νόμο 4997/2022 (ΦΕΚ Α’ 219), και συγκεκριμένα με το άρθρο 6, το οποίο τροποποίησε το άρθρο 95 του Ν. 4387/2016 (γνωστός ως «νόμος Κατρούγκαλου»). Σύμφωνα με τη νέα διάταξη:
- Οι ανείσπρακτες οφειλές προς τον eΕΦΚΑ παραγράφονται μετά από 10 έτη, αντί των 20 που ίσχυαν προηγουμένως.
- Η παραγραφή ξεκινά την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από την παροχή της ασφαλιστέας εργασίας.
- Από 1/1/2026, ο χρόνος παραγραφής μειώνεται περαιτέρω σε 5 έτη, με σκοπό την ευθυγράμμιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τη βελτίωση της εισπρακτικής αποδοτικότητας του κράτους.
Η ρύθμιση αυτή αποτέλεσε απάντηση και στην απόφαση 1833/2021 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε ότι η 20ετής παραγραφή παραβιάζει την αρχή της ασφάλειας δικαίου, θεωρώντας την υπερβολική και αντισυνταγματική.
Ποιοι Οφειλέτες Επηρεάζονται
Η νέα παραγραφή αφορά οφειλές που δεν έχουν βεβαιωθεί ούτε κοινοποιηθεί από τις υπηρεσίες του eΕΦΚΑ ή του ΚΕΑΟ εντός 10 ετών από τη γένεσή τους.
Αναλυτικότερα:
1. Μη Μισθωτοί (ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, Αγρότες κ.λπ.)
- Οφειλές που δημιουργήθηκαν πριν από το 2013 μπορούν να διαγραφούν, εφόσον δεν έχουν βεβαιωθεί/κοινοποιηθεί και ο οφειλέτης υποβάλει αίτηση παραγραφής.
- Η διαγραφή δεν είναι αυτόματη και απαιτείται επιπλέον αποποίηση του αντίστοιχου χρόνου ασφάλισης.
- Η αίτηση υποβάλλεται μέσω ηλεκτρονικού ραντεβού στις υπηρεσίες του eΕΦΚΑ.
2. Εργοδότες & Μισθωτοί (πρώην ΙΚΑ–ΕΤΑΜ)
- Ισχύει επίσης η 10ετής παραγραφή, αλλά η διαδικασία παραμένει μεταβατική έως ότου ενσωματωθεί πλήρως στο ψηφιακό σύστημα.
- Οι εργοδότες και οι λοιποί οφειλέτες πρέπει να υποβάλουν αίτηση μέσω ραντεβού στο efka.gov.gr/rv.
Προϋποθέσεις & Εξαιρέσεις
- Η παραγραφή διακόπτεται με οποιαδήποτε ενέργεια του Φορέα που δείχνει πρόθεση είσπραξης, όπως:
- Ειδοποίηση ή επιστολή,
- Βεβαίωση της οφειλής,
- Δικαστική ενέργεια.
- Σε τέτοια περίπτωση, η δεκαετής προθεσμία αρχίζει εκ νέου από την ημερομηνία της ενέργειας.
Ποια Χρέη Διαγράφονται στην Πράξη
Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΕΦΚΑ και την ΑΑΔΕ:
- Εκτιμάται ότι άνω των 10 δισ. ευρώ σε ασφαλιστικές οφειλές θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης και είναι πλέον υποψήφια για διαγραφή.
- Το συνολικό υπόλοιπο των οφειλών προς τον ΕΦΚΑ προσεγγίζει τα 49–50 δισ. ευρώ, από τα οποία περίπου το 20% εκτιμάται ότι θα παραγραφεί ή διαγραφεί ως μη ρεαλιστικά εισπράξιμο.
Συμπεράσματα
- Η νέα ρύθμιση για την παραγραφή οφειλών προς τον eΕΦΚΑ δημιουργεί σημαντικό παράθυρο απαλλαγής για δεκάδες χιλιάδες οφειλέτες, ιδιαίτερα για παλαιές, «ξεχασμένες» εισφορές που δεν έχουν ποτέ κοινοποιηθεί ή βεβαιωθεί.
- Παράλληλα, θέτει ένα σαφέστερο και συνταγματικά ανεκτό πλαίσιο, μειώνοντας τις καθυστερήσεις και τις αβεβαιότητες του παρελθόντος. Όμως, απαιτεί προσοχή και ενεργή συμμετοχή του πολίτη, καθώς τίποτα δεν γίνεται αυτόματα.
- Η γνώση των δικαιωμάτων και των διαδικασιών μπορεί να αποτρέψει αχρείαστες ταλαιπωρίες και να οδηγήσει ακόμη και στη διαγραφή μεγάλων χρηματικών ποσών.
Δικηγόρος Αθηνών — Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα πολιτικών επιστημών (Διακυβέρνηση και Δημόσιες Πολιτικές). Συνεχής παρουσία στην ελληνική τηλεόραση με αιχμή την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και το ιδιωτικό χρέος. Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ.