Σε ριζικό επανασχεδιασμό του καθεστώτος της προσωπικής διαφοράς προσανατολίζεται η κυβέρνηση, με στόχο την απόδοση πραγματικών αυξήσεων σε περίπου 650.000 παλαιούς συνταξιούχους από το 2026. Η παρέμβαση κρίνεται αναγκαία για την αποκατάσταση των ανισοτήτων που παγιώνει το τρέχον σύστημα, το οποίο εμποδίζει χιλιάδες δικαιούχους να δουν ουσιαστική βελτίωση στο εισόδημά τους.
Το «αγκάθι» της προσωπικής διαφοράς και ο στόχος για το 2026
Η προσωπική διαφορά είναι ένας λογιστικός μηχανισμός που προέκυψε από τον επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων με τον νόμο Κατρούγκαλου. Στην πράξη, εμποδίζει τους δικαιούχους της να λάβουν τις ετήσιες αυξήσεις, καθώς αυτές απορροφώνται μέχρι να μηδενιστεί το ποσό της διαφοράς.
Η κυβέρνηση εξετάζει λύσεις ώστε από το 2026 να λάβει το σύνολο των συνταξιούχων πραγματικές αυξήσεις, τερματίζοντας το καθεστώς των πολλαπλών ταχυτήτων που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια.
Τα τρία σενάρια που εξετάζονται στο υπουργείο Εργασίας
Το σχέδιο που βρίσκεται στο τραπέζι περιλαμβάνει τρεις εναλλακτικές προσεγγίσεις, καθεμία με διαφορετικό δημοσιονομικό κόστος και αντίκτυπο στους συνταξιούχους:
- Πλήρης Κατάργηση: Η οριστική εξάλειψη της προσωπικής διαφοράς. Αυτό το σενάριο θα οδηγούσε σε καθολικές, οριζόντιες αυξήσεις για όλους, ύψους 20 έως 40 ευρώ μηνιαίως από το 2026.
- Μερική Περικοπή κατά 50%: Η μείωση της προσωπικής διαφοράς στο μισό. Η λύση αυτή θα διένειμε μικρότερες αυξήσεις σε μεγαλύτερο αριθμό συνταξιούχων, επιταχύνοντας παράλληλα τον μηδενισμό της διαφοράς.
- Διατήρηση του τρέχοντος μοντέλου: Η συνέχιση της σταδιακής απομείωσης μέσω των ετήσιων αυξήσεων, με παράλληλη χορήγηση έκτακτου επιδόματος (όπως τα 100-200 ευρώ που δόθηκαν παλαιότερα) σε όσους μένουν εκτός. Η λύση αυτή, ωστόσο, θεωρείται προσωρινή και δεν επιλύει το δομικό πρόβλημα.
Πώς μεταφράζονται οι αλλαγές στην τσέπη των συνταξιούχων: Παραδείγματα
Για να γίνει κατανοητός ο αντίκτυπος, ας δούμε ένα παράδειγμα:
- Συνταξιούχος Δημοσίου: Με σύνταξη 921 ευρώ και προσωπική διαφορά 106 ευρώ.
- Με πλήρη κατάργηση: Η σύνταξή του θα αυξηθεί άμεσα το 2026.
- Με μείωση 50%: Θα μηδενίσει τη διαφορά το 2028.
- Με το ισχύον σύστημα: Θα δει πραγματική αύξηση μετά το 2031.
Αντίστοιχα, συνταξιούχος του ΙΚΑ με σύνταξη 883 ευρώ και προσωπική διαφορά 42 ευρώ, μόνο με την πλήρη κατάργηση θα δει τη σύνταξή του να διαμορφώνεται άμεσα στα 904 ευρώ μετά την επόμενη αύξηση.
Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι του συστήματος
Ανεξάρτητα από την τελική απόφαση, ορισμένες ομάδες ευνοούνται ή αδικούνται:
- Κερδισμένοι: Οι συνταξιούχοι που έχουν ήδη μηδενίσει ή έχουν πολύ μικρό υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς (π.χ. κάτω από 20 ευρώ). Αυτοί θα δουν άμεσα τις αυξήσεις του 2026 να περνούν στην τσέπη τους.
- Χαμένοι: Οι νέοι συνταξιούχοι (μετά τον Μάιο του 2016). Δεν λαμβάνουν προσωπική διαφορά και οι συντάξεις τους είναι ήδη χαμηλότερες. Καθώς δεν επηρεάζονται από τον συγκεκριμένο μηχανισμό, αποκλείονται από οποιαδήποτε θετική διόρθωση προκύψει.
Τι ισχύει για το επίδομα προσωπικής διαφοράς και το μόνιμο επίδομα των 250 ευρώ
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι το μόνιμο επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης των 250 ευρώ, που θεσμοθετήθηκε πρόσφατα, δεν σχετίζεται με την προσωπική διαφορά. Αφορά συνταξιούχους άνω των 65 ετών (γήρατος) και αναπηρίας (ανεξαρτήτως ηλικίας) και χορηγείται με ξεχωριστά κριτήρια. Αν η κυβέρνηση επιλέξει να μην καταργήσει την προσωπική διαφορά, θα χρειαστεί να νομοθετήσει εκ νέου ένα ξεχωριστό, στοχευμένο επίδομα για τους θιγόμενους, χωρίς ηλικιακά όρια.