Σε μία κίνηση υψηλού συμβολισμού, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε επίσημα την αξία της νέας γενιάς φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη, εντάσσοντάς τα για πρώτη φορά στον Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων. Ταυτόχρονα, όμως, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το απαγορευτικά υψηλό κόστος τους, ζητώντας την άμεση ανάπτυξη φθηνότερων γενόσημων εκδοχών ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η απόφαση αφορά δραστικές ουσίες όπως η σεμαγλουτίδη, γνωστή από τα εμπορικά σκευάσματα Ozempic και Wegovy της Novo Nordisk, και η τιρζεπατίδη του Mounjaro της Eli Lilly. Τα φάρμακα αυτά, που μιμούνται τη δράση της ορμόνης GLP-1 ρυθμίζοντας την όρεξη και την έκκριση ινσουλίνης, έχουν επιδείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους και θεωρούνται ορόσημο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Η «ακριβή» αλήθεια πίσω από τη θεραπεία
Το βασικό εμπόδιο, όπως επισημαίνει ο ΠΟΥ, είναι η τιμή τους. Με κόστος που μπορεί να υπερβαίνει τα 1.000 δολάρια μηνιαίως στις ΗΠΑ, η πρόσβαση καθίσταται πρακτικά αδύνατη για εκατομμύρια ασθενείς, ιδιαίτερα στις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Ο Οργανισμός εκφράζει την έντονη ανησυχία του ότι η οικονομική ανισότητα θα στερήσει από τους πληθυσμούς αυτούς «σωτήριες» θεραπείες.
Η παχυσαρκία και ο διαβήτης αποτελούν πλέον παγκόσμιες πανδημίες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, το 2022 πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν με παχυσαρκία και 800 εκατομμύρια με διαβήτη, ενώ το 2021 περισσότεροι από 3,7 εκατομμύρια θάνατοι συνδέθηκαν με ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία – αριθμός μεγαλύτερος από τους συνδυασμένους θανάτους από ελονοσία, φυματίωση και AIDS.
Η λύση των γενόσημων στο προσκήνιο
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, ο ΠΟΥ ζητά ρητά «να ενθαρρυνθεί ο ανταγωνισμός μέσω των γενόσημων φαρμάκων για να μειωθούν οι τιμές». Η προοπτική αυτή δεν είναι μακρινή. Σύμφωνα με τον Άντριου Χιλ, ερευνητή φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, μελέτες υποδεικνύουν ότι η παραγωγή γενόσημης σεμαγλουτίδης θα μπορούσε να μειώσει το μηνιαίο κόστος σε μόλις 4 δολάρια. Επιπλέον, η πατέντα της δραστικής ουσίας λήγει το 2026 σε χώρες-κλειδιά όπως η Κίνα και η Ινδία, ανοίγοντας τον δρόμο για τη μαζική παραγωγή εναλλακτικών λύσεων.
Τα οφέλη των φαρμάκων αυτών επεκτείνονται και πέραν της απώλειας βάρους. Πρόσφατη έκθεση στο επιστημονικό περιοδικό JAMA έδειξε ότι μειώνουν τον κίνδυνο νοσηλείας ή πρόωρου θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια κατά 40% σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. Η παρέμβαση του ΠΟΥ στοχεύει ακριβώς στο να καταστήσει αυτά τα πολλαπλά οφέλη προσβάσιμα σε όλους, και όχι προνόμιο των λίγων.
Με πληροφορίες από: ΠΟΥ, AFP, AΠΕ-ΜΠΕ, JAMA